Historia Szydłowa

Posłuchajmy opowieści o nieistniejącej już dziś wsi Szydłów, która odegrała ważną rolę nie tylko w kulturze tego „łużyckiego narożnika”,ale także w dziejach politycznych tej części Europy. Podobnie jak Santok i Kostrzyn także Szydłów był grodem leżącym wśród terenów bagiennych w rejonie ujścia rzek. Tutaj ujścia Nysy Łużyckiej do Odry. Z dziejami tej tajemniczej miejscowości, której ślad pokrywa dziś gęstwina nadrzecznych trzcin i kępy drzew i krzewów Krzesińskiego Parku Krajobrazowego.

Szydłów leżący na ujściu rzeki był miejscem przeprawy, budowano to mosty, twierdzę choć zawsze był prowincjonalną miejscowością która leżała dokładnie na zakolu, gdzie Odra zmienia swój nurt z zachodniego na północny, dokładnie naprzeciw ujścia Nysy Łużyckiej. To miejsce czyniło je atrakcyjnym z punktu widzenia wojskowego i strzeżenia bezpiecznej przeprawy. Dzięki temu były momenty wieś awansowała do kategorii miasteczka strzegącego przeprawy, posiadała mosty, umocnienia i fortyfikacje.

Niemieckie „Schiedlo” zostało przetłumaczone w roku 1945 na polski„Szydłów”. Powodem zniknięcia Szydłowa są przeobrażenia rzeki, obwałowanie i prostowanie zakoli dla żeglugi spowodowało szybszy spływ wody, a coraz węższa dolina rzeki powodowała że kolejne powodzie i wyżówki zamiast rozlewać się po ukradzionych rzece terenom tworzą coraz wyższą falę przed którymi wieś nie potrafiła się już bronić. Państwo Pruskie wykupiło domy, likwidując wieś, uznając ją niezdolną do zamieszkania. Mimo wszystko byli tacy, którzy w niej pozostali.

Dziś niemal niewidoczna, położona w trudnym i niedostępnym terenie, przyciągał eksploratorów, poszukiwaczy i włóczykijów, szukających śladów dawnej wielkości tego miejsca. Przyroda z każdym rokiem, sukcesywnie odbiera ostatnie ślady ludzkiej obecności. Wybierzmy się na dźwiękowy spacer do Szydłowa, po którym oprowadza nas historyk i regionalista Sławomir Stańczak, a o twierdzy i militarnym wykorzystaniu miejsca, historyk Grzegorz Podruczny.

W opowieści pojawia się też rzeczna bitwa, prawdopodobnie, jedyna udokumentowana walka na rzece, w której brało udział kilkanaście łodzi wraz załogami. Powodem bitwy było piwo, a uczestnikami mieszkańcy Gubina i Krosna Odrzańskiego

Gdy w okresie wojny trzydziestoletniej, na przełomie lat 1628 / 1629, na zimowe leża zakwaterowały się w Nowej Marchii kilkutysięczne oddziały wojsk Albrechta Wallensteina, co wobec warunków narzucanych miejscowej ludności stwarzało możliwości zbytu wypoczywającym tu żołnierzom dużych ilości piwa. Kupcy Krosna, blokowali kupcom Gubina, wpływanie ze swymi towarami z nurtu Nysy na wody Odry. Gubin był potentatem w warzeniu tego trunku. W roku 1574 dostarczał piwo do zajazdów aż 104 wsi. Na tym tle, jak pisze E.Schmidt, dnia 6 kwietnia roku 1629 doszło do bitwy statków rzecznych stoczonej pod Szydłowem, gdzie gubinianie zaatakowali konwój łodzi płynących z Krosna.

Manewrując swymi małymi zwinnymi łodziami, wzięli w kleszcze i zdobyli duże ciężkie rzeczne statki „piwnej floty” kupców krośnieńskich z ładunkiem 206 beczek piwa spławianego w dół Odry. Zwycięską bitwę ludowy artysta uwiecznił na satyrycznym obrazku, który wisiał na ścianie gubińskiego ratusza do roku 1945. Oznaczono na nim łodzie „generała” „admirała” oraz rodzaje i nazwy pozostałych rzecznych statków zaczynając od „castri Sidlow” (1232) poprzez „Sydlo” (1243) „Schedellowe” (1313) był między innymi także występujący w roku 1318 „Schidlow”, co dało powód członkom polskiej nazewniczej komisji do wprowadzenia nazwy „Szydłów”.

Realizacja: Michał Zygmunt
Muzyka Odra Sound Design